Một chuyến du hành về vùng đất địa linh nhân kiệt Mỹ Tho – Tiền Giang bạn có thể không đến trại rắn Đồng Tâm, chợ nổi Cái Bè hay khu du lịch biển Tân Thành. Nhưng, chùa Vĩnh Tràng (hay còn gọi là chùa Vĩnh Trường) là nơi mà bạn nhất định phải đến một lần.
Được biết, trong số những ngôi chùa nổi tiếng ở miền Tây, bao gồm những ngôi chùa của người Hoa, người Khmer và người Việt thì chùa Vĩnh Tràng (Tiền Giang) được xếp vào hàng bật nhất những ngôi chùa có phong cách kiến trúc, nghệ thuật tuyệt hảo.
Nội dung bài viết
Đôi nét thông tin về chùa Vĩnh Tràng ở Mỹ Tho – Tiền Giang
Lịch sử chùa Vĩnh Tràng
Chùa Vĩnh Tràng hiện tọa lạc trên đường Nguyễn Trung Trực của phường 8, rất gần với các cơ quan chức năng, ban ngành của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang.
Theo như ghi chép của sách Phật giáo Tiền Giang – Lược sử và những ngôi chùa (Hòa thượng Thích Huệ Thông, NXB. TP. Hồ Chí Minh, 2002) thì chùa được ông bà tri huyện Bùi Công Đạt xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX để tu tập tại gia. Thuở ban đầu, chùa chỉ là một thảo am nhỏ (hay còn gọi là ngôi tổ đình của dòng Lâm Tế –Trí Huệ) nằm trên khu đất lớn được bao bọc bởi nhiều tán cây rộng lớn và nhiều nhà dân sống lân cận. Dần về sau, khi Hòa thượng Thích Huệ Đăng ở chùa Giác Lâm (Gia Định) về trụ trì năm 1849, ông đã cho tu bổ, mở rộng xây dựng thêm nhiều hạng mục.
Năm 1864, Hòa thượng Thích Huệ Đăng viên tịch do tuổi già, sức yếu. Vì không có đệ tử để kế truyền nên các sư trong chùa đã thỉnh sư Minh Đề về làm trụ trì. Tuy nhiên không bao lâu, trụ trì được khoảng 10 năm thì sư Minh Đề cũng viên tịch (1878). Người thay thế sư Minh Đề lúc này là Hòa thượng Quản Ân, nhưng cũng trong thời gian ngắn rồi sư cũng sang Thái Lan du lịch. Thấy tình hình vậy, bổn đạo thỉnh sư Minh Truyện về làm trụ trì nhưng cũng trong thời gian ngắn sư chuyển đi nơi khác.
Trong tình hình ngôi chùa lớn mà không có người đứng đầu quán xuyến, quản lý. Các sư uy tín trong chùa đã đến gặp và hội ý với Hòa thượng Tổ Từ Trung, Hoà thượng Trung (chùa Bửu Lâm, Mỹ Tho) đến sắc tứ Linh Thứu để thỉnh Hòa thượng Trà Chánh Hậu (hiệu là Quảng Ân) về trụ trì (1852 – 1923).
Hòa thượng Trà Chánh Hậu nhận lời đồng ý. Và ngay khi về chùa, quan sát thấy ngôi đại tự qua các thời trụ trì trước phần nào đã xuống cấp, lập tức ngài đã cùng các sư trong chùa vận động bà con Phật tử góp công, góp sức để trùng tu lại. Và công trình được sư Trà Chánh Hậu chú trọng ngay lúc này chính là ngôi chính điện. Trong khoảng thời gian sư trụ trì, tầng 1 khu chính điện như ngày nay được hoàn thành kiên cố với lối kiến trúc, nghệ thuật bắt mắt.
Công việc xây dựng kéo dài từ năm 1895 và kéo dài vài năm sau đó. Thế nhưng, một trận bão lớn năm 1904 đã làm cho ngôi chùa hư hỏng nặng nên chùa lại tiếp tục trùng tu và xây dựng thêm nhiều hạng mục mới. Cũng trong khoảng thời gian này, sư Quảng Ân viên tịch, Hòa thượng Tâm Liễu – An Lạc (tức Hòa thượng Minh Đàng, thế danh Lê Ngọc Xuyên, pháp danh Tục Thông, tự Tâm Liễu, pháp hiệu An Lạc) là đệ tử kế thế của ngài lên thay (1874 – 1939).
Trong thời gian thay thế Hòa thượng Quảng Ân, Hòa thượng Lê Ngọc Xuyên xây dựng trang nóc chùa và mặt dựng bốn phía chùa. Đến cuối năm 1930 thì công trình được hoàn tất thêm 3 gian và tầng 2 của ngôi chánh điện. Ba năm sau đó (năm 1933), sư Ngọc Xuyên tiếp tục cho xây 2 cổng Tam quan, mặt tiền, nhà tổ và xây rào xung quanh chùa. Ngày 22 tháng 6 năm 1939, Hòa thượng Quảng Ân qua đời, thọ 67 tuổi.
Theo như di chúc để lại của Hòa thượng Lê Ngọc Xuyên, người kế túc sẽ do đệ tử của ngài là Thích Trí Long nhưng vì Thích Trí Long mới 19 tuổi nên thầy yết ma Tục Chơn tự Tâm Giác, là anh ruột của hòa thượng Tục Thông thay quyền trụ trì và làm vị sư bảo hộ.
Ngày 25 tháng 3 năm 1954, thầy Yết ma Tục Chơn mất (thọ 94 tuổi), Hòa tọa Thích Trí Long chính thức trụ trì chùa.
Trụ trì chùa trong khoảng thời gian dài, đến năm 1987 thì Hòa thượng Trí Long viên tịch. Do không có người thừa kế nên Nhà nước giao cho Tỉnh hội Phật giáo quản lý và đặt văn phòng làm việc của Tỉnh hội Phật giáo tỉnh Tiền Giang.
Từ năm 1987, Tỉnh hội bầu Ban trụ trì theo nhiệm kỳ. Các vị trụ trì qua các nhiệm kỳ là: Hòa thượng Thích Bửu Thông, Thượng tọa Thích Hoằng Từ, Hòa thượng Thích Hoằng Thông, Hòa thượng Thích Nhựt Long và hiện nay là Thượng tọa Thích Huệ Minh.
Điểm đặc biệt trong kiến trúc chùa Vĩnh Tràng
Chùa Vĩnh Tràng hội tụ một lúc 5 phong cách kiến trúc, nghệ thuật
Như đã để cập từ trên, chùa Vĩnh Tràng là ngôi tự trong số những ngôi tự ở miền Tây Nam Bộ có phong cách kiến trúc nghệ thuật vô cùng tuyệt hảo. Nét phong cách kiến trúc nghệ thuật này được kết hợp hài hòa của Pháp, Mã Lai, Thái, Miên và Chàm. Tất cả được thể hiện ấn tượng bằng các nguyên vật liệu xây dựng từ gỗ quý, xi măng cốt thép, sành sứ, … trên các hạng mục Tam quan, Tiền đường, Chính điện, Nhà thờ tổ, … Quan trọng hơn cả, sự bài trí về phong cách kiến trúc, nghệ thuật của các hạng mục tại chùa Vĩnh Tràng này đều theo các nguyên tắc phong thủy Phương Đông qua hình ảnh 5 mái nhô cao, tượng trưng cho âm dương ngũ hành.
Bằng những điều này, khi đến tham quan tại ngôi chùa, từ ngoài nhìn vào khoảng đất rộng hơn 2ha với nhiều hạng mục lớn, lộng lẫy. Đi từ ngoài vào trong là hình ảnh của hạng mục cổng tam quan theo lối kiến trúc lầu cao được xây dựng vào năm 1933. Điểm nhấn của hạng mục cổng tam quan chùa Vĩnh Tràng này là nghệ thuật ghép những mảnh sành sứ nối với nhau để minh họa cho lịch sử nhà Phật với đủ hình dáng của “long, lân, quy, phụng, ngư, tiền, canh, mục” … tạo nên một tam quan vừa uy nghiêm, vừa bắt mắt.
Qua hạng mục tam quan tiếp tục đi thẳng vào theo hướng tay phải là các hồ ao sen, tay trái là sân thiên tỉnh tương đối lớn. Ý nghĩa của sân thiên tỉnh này là tiền án cho hạng mục tiền đường, đồng thời mang ý nghĩa phong thủy lâu bền, đại phúc cho ngôi chùa.
Tiếp tục đi thẳng qua sân thiên tỉnh là khoảng không gian rộng với nhiều chậu cây cảnh lớn, hàng cau cao đứng chan hòa trước mặt và bao quanh toàn thể ngôi chính điện.
Đi một vòng quan sát tổng thể từ trước ra sau, và hai bên tả hữu. Hạng mục chính điện là nơi hội tụ của phương Đông và Tây mà tiêu biểu là lối kiến trúc Phục Hưng nhưng vòm cửa lại theo kiểu La Mã, bông sắt của Pháp, gạch men của Nhật Bản…chữ Hán viết theo lối chữ triện cổ kính, còn chữ quốc ngữ lại viết theo lối chữ Gothit.
Tuy nhiên, điểm hấp dẫn hơn cả của ngôi chính điện chùa Vĩnh Tràng là sự hiện diện của các bao lam tô son thếp vàng được chạm trổ rất công phu và tinh tế. Điển hình là bộ bao lam “Bát tiên kỵ thú” đặt ở gian giữa, xung quanh bộ bao lam là các hoành phi và câu đối được trạm trổ rất chi tiết, đẹp mắt. Bên cạnh đó là nét điêu khắc những đôi long trụ trên những cây cột tròn to được làm bằng gỗ quý theo kiểu “thượng thu hạ cách”.
Có một điều khác biệt ở ngôi chính điện chùa Vĩnh Tràng này là không có cửa trước đi vào trực tiếp như các ngôi chính điện của các ngôi chùa khác, mà phải đi vào hai bên tả hữu, nơi ngôi chính điện chung đường vào với ngôi nhà tổ. Do đó mà khi đi vào, bạn sẽ bắt gặp ngay một hòn non bộ nằm giữa hai hàng mục. Sau hòn non bộ nhìn thẳng vào là không gian hoàn toàn được xây dựng theo kiểu nét kiến trúc Việt Nam kết hợp với lối kiến trúc Rôma cũng những hàng đá hoa màu sắc sặc sỡ kiểu Pháp được trang trí trên thành nóc, trên những cột xây bằng xi măng kiểu cách độc đáo.
Điểm nhấn của chùa Vĩnh Tràng chưa dừng lại ở các hạng mục Tam quan, Chính điện, Nhà thờ tổ mà còn có không gian của các khuôn viên được xây dựng rất đẹp. Đặc biệt, trong các khuôn viên này có rất nhiều bức tượng phật được tạc bằng bằng gỗ quý như: Phật A di đà, Đà quan âm, Các vị La Hán, … đây là những yếu tố tạo nên nét cổ kính và oai nghiêm của một ngôi chùa trong tâm linh tín ngưỡng văn hóa Việt.
Ngoài các phong cách kiến trúc được thiết kế hòa nhã, ngôi chùa Vĩnh Trang còn làm thích thú khi khuôn viên có sân kiểng của các cây cảnh hay ao sen cùng nhiều cây cổ thụ lớn. Yếu tố này thể hiện nét sống văn hóa đặc trưng của con người miền Tây bên địa hình sông nước.
Từ những yếu tố độc đáo trong phong cách kiến trúc, nghệ thuật có một không hai. Năm 1984 chùa Vĩnh Tràng đã được Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích cấp Quốc gia. Đến ngày 31 tháng 5 năm 2007, Trung tâm Sách Kỷ lục Việt Nam đã xác lập kỷ lục vào ngày “Chùa Vĩnh Tràng – ngôi chùa Việt Nam đầu tiên kết hợp phong cách kiến trúc giữa phương Đông và phương Tây”.
Chùa Vĩnh Tràng gây ấn tượng với những pho tượng Phật quý và khổng lồ
Tính đến thời điểm hiện tại, chùa Vĩnh Tràng Tiền Giang là nơi còn lưu giữ nhiều pho tượng Phật được tạo tác bằng gỗ quý, đồng, … với số lượng tương đối nhiều trong tất cả các ngôi chùa ở miền Tây.
Theo tìm hiểu từ các sư trong chùa Vĩnh Tràng, chùa hiện có 60 tượng quý được tạo tác bằng các chất liệu đồng, gỗ và đất nung. Tất cả những bộ tượng này đều được thếp vàng rực rỡ, trong đó nổi bật là bộ tượng “mười tám vị La Hán” nằm ở hai bên tường chánh điện được tạc từ gỗ mít vào đầu thế kỷ XX. Kích thước mỗi tượng cao khoảng 0,8m, bề ngang gối là 0,58m vừa tầm với không gian kiến trúc trong việc bài trí tượng thờ.
Được biết, bộ tượng “mười tám vị La Hán” là do tài công (thợ) Nguyên cùng học trò chạm khắc mang nét riêng của khu vực, là đỉnh cao của nghệ thuật tạc tượng tròn của khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Mỗi vị La Hán cưỡi trên lưng một con mãnh thú, tay cầm bửu bối, tượng trưng cho các giác quan mà giáo lý nhà phật gọi là “lục căn” (mắt, tai, miệng, mũi, thân và ý, ở ba thời quá khứ, hiện tại và vị lai).
Bên cạnh các pho tượng kể trên, chùa có 3 tượng đồng Di Đà, Quan Âm và Thế Chí được tạo tác giữa thế kỷ XIX. Hiện hữu bên 3 bộ tượng đồng còn là bảy bộ bao lam tuyệt đẹp thếp vàng chạm hình Bát tiên, thần Mặt trời và thần Mặt trăng, do các nghệ nhân địa phương chạm trổ công phu vào khoảng 1907 – 1908. Đặc biệt, chùa còn có chiếc đại hồng chung mang tên Pháp Bảo Chuông cao 1,2m, nặng khoảng 150kg được đúc giữa tháng 5 năm 1854 trên thân có khắc chữ “Vĩnh Trường Tự”. Rất tiếc là chuông không còn sử dụng được vì nằm lâu dưới nước trong thời gian bị thất lạc.
Song song bên các tượng phật được làm bằng gỗ quý, đá quý và đồng. Điểm nhấn của chùa chính là ba tượng phật Bồ tát đứng cao hơn 24m, Phật thích ca niết bàn dài gần 20m và tượng Di Lặc ngồi cao gần 20m. Đây là ba tượng Phật có thể nói là điểm nhấn trong ánh nhìn đầu tiên với du khách khi đến tham quan chùa.
Chưa dừng lại ở các pho tượng mà chùa Vĩnh Tràng đang sở hữu. Vĩnh Tràng tự còn làm nhiều người ngỡ ngàng với hàng chục bức tranh sơn thủy rất có giá trị. Ngắm nhìn những bức tranh, nhiều người có thể thấy rõ sự ảnh hưởng từ tranh vẽ Trung Quốc nhưng khi quan sát kỹ thì lại mang đậm nét dân gian Việt Nam in hình “mai, lan, cúc, trúc”, rất nên thơ. Đa số các bức tranh này là tâm huyết từ công trình của Long Giang cư sĩ phác họa vào năm 1904. Những bức hoành, câu đối trong chùa được điêu khắc chữ nổi thếp vàng như những chữ “Hoàng kim bửu điện” được khắc từ 1851 đến nay vẫn còn khá đẹp.
Thông tin tham quan chùa Vĩnh Tràng (địa chỉ, giá vé, giờ mở cửa)
- Địa chỉ: Chùa Vĩnh Tràng – đường Nguyễn Trung Trực – phường 8 – thành phố Mỹ Tho – tỉnh Tiền Giang.
- Thời gian: 7h00 – 21h00 hàng ngày.
- Giá vé: miễn phí.
Hướng dẫn đi tới chùa Vĩnh Tràng từ thành phố Mỹ Tho
Chùa Vĩnh Tràng cách trung tâm thành phố Mỹ Tho khoảng chừng 4km, mất hơn 10 phút để di chuyển. Việc di chuyển đến chùa Vĩnh Tràng tương đối dễ dàng, theo cung đường hướng dẫn Ấp Bắc – Nguyễn Trãi (qua cầu Nguyễn Trãi) – Nguyễn Văn Giác – ngã ba Nguyễn Trung Trực – đến chùa Vĩnh Tràng.
Tham quan chùa Vĩnh Tràng cần lưu ý những điều gì?
- Không mặc những trang phục quá ngắn, hở hang các bộ phộ nhạy cảm khi vào chùa.
- Không tự tiện chụp hình các nhà sư khi chưa có sự cho phép.
- Không đùa giỡn gây ồn ào, mất trật tự trong chùa.
- Tuân thủ các quy định do nhà chùa đặt ra.
- Cởi bỏ giày dép đúng nơi quy định.
- Trả giá các món hàng lưu niệm là việc không nên khi vào chùa.
