Chùa Xiêm Cán (Bạc Liêu) – ngôi chùa với kiến trúc đặc biệt

0
6236

Cùng với nhà công tử Bạc Liêu, khu lưu niệm nhạc sĩ Cao Văn Lầu và những ngôi Phước Đức cổ miếu của đồng bào người Hoa; thì chùa Xiêm Cán là điểm nhấn tạo nên sức hút du lịch của tỉnh Bạc Liêu. Vốn nói như vậy là vì đây được xem là ngôi chùa có phong cách kiến trúc đẹp nhất trong những ngôi chùa thuộc hệ thống chùa Khmer Nam Bộ.

Thông tin tham quan chùa Xiêm Cán Bạc Liêu

Chùa Xiêm Cán (Bạc Liêu)
Chùa Xiêm Cán (Bạc Liêu)
  • Địa chỉ: ấp Biển Đông B, xã Vĩnh Thạnh Đông, thành phố Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu.
  • Thời gian: 7h00 – 18h00 hàng ngày.
  • Giá vé: miễn phí.

Hướng dẫn di chuyển đến chùa Xiêm Cán

Bản đồ vị trí chùa Xiêm Cán (Bạc Liêu)
Bản đồ vị trí chùa Xiêm Cán (Bạc Liêu)

Nằm trên đường DT31 (con đường tập trung nhiều điểm du lịch nổi tiếng cả Bạc Liêu), nên việc di chuyển đến chùa Xiêm Cán rất dễ. Từ trung tâm thành phố Bạc Liêu (nhà hàng công tử Bạc Liêu – đường Cao Văn Lầu) – bạn đi thẳng đến ngã tư giao với đường 31 (DT31 ngày khu vui chơi Nhà Mát) – rẽ trái đi đường 31 (hướng đi vườn nhãn cổ Bạc Liêu, cánh đồng quạt gió Bạc Liêu) là đến chùa Xiêm Cán.

Lịch sử hình thành chùa Xiêm Cán

Ghé thăm chùa Xiêm Cán

Chùa Xiêm Cán nằm cách trung tâm thành phố Bạc Liêu khoảng chừng 7km về hướng Đông tại ấp Biển Đông B, xã Vĩnh Thạnh Đông. Ngôi chùa được xem là trung tâm sinh hoạt văn hóa cộng động trong tín ngưỡng, tâm linh Phật giáo của đồng bào người Khmer tại Bạc Liêu. Đặc biệt, chùa là một trong số ít những ngôi chùa theo trường phái Phật giáo Nam Tông có lối kiến trúc tòa tháp tuyệt hảo nhất miền Tây Nam Bộ.

Dựa theo ghi chép trên bia đá được tạc bằng chữ Khmer cổ ở hai mặt trước và sau đặt bên phải chính điện; thì chùa Xiêm Cán được khởi công xây dựng vào ngày 7 tháng 5 dương lịch năm 1887. Tổng diện tích xây dựng ngôi chùa lúc bấy giờ hơn 4.500 mét vuông.

Người có công xây dựng chùa là vợ chồng ông Nên (63 tuổi), và bà Ngét (54 tuổi) – một gia đình giàu có trong Phum (xóm, làng) rất tín ngưỡng phật pháp. Cùng góp sức còn có 30 hộ gia đình khác hàng ngày khai phá để lấy cây, đất xây cất chùa.

Sau hơn hai tháng thi công và hoàn thành, bà con trong phum sóc họp bàn rồi đến mới Pháp sư Thạch Mau (1829 – 1909); một người am hiểu kinh kệ, tinh thông phật pháp về làm trụ trị chùa.

Theo tâm tư nguyện vọng cũng như sự đề bạt chân thành của bà con. Pháp sư Thạch Mau về trụ trì chùa và trở thành vị trụ trì đầu tiên của chùa Xiêm Cán.

Vốn dĩ lúc xây dựng, ngôi chùa Xiêm Cán có tên tiếng Khmer Komphisako, tức là biển sâu, ý nghĩa là sự sâu xa, sự uyên bác của trí tuệ nhà phật. Ngoài tên gọi Komphisako, chùa còn có tên theo địa danh là Komphirsakor Prét Chru. Prét có nghĩa là “sông”, còn Chru có nghĩa là “sâu”, ghép lại là “sông sâu”.

Thời gian sau, có một bộ phận người Hoa người gốc Triều Châu (Trung Quốc) đến định cư, vì tiếng Khmer khó đọc nên họ đã dịch từ Prét Chru sang Xiêm Cán (Xiêm Cán này là “giáp nước”, ý nói một ngôi chùa ngự trên một vùng đất ngay bên cạnh bãi bồi ven biển).Giải nghĩa cho điều ngày là do khi xưa chùa Xiêm Cán chỉ cách bờ biển khoảng 500m. Xong, do bờ biển Bạc Liêu là dòng biển bồi nên bây giờ khoảng cách từ chùa đến bờ biển gần 5km.

Tồn tại cùng thời gian hơn 130 với bao thăng trầm, ngôi chùa đã trải qua 9 đời trụ trì {Hòa thượng Thạch Mau (1829 – 1909), kế tục trụ trì là quý Hòa thượng Kim Kông (1910 – 1930), đại đức Lâm Xưng (1930 – 1944), hòa thượng Trần Kim (1944 – 1962), hòa thượng Thạch Thươl (1962 – 1976), đại đức Danh Ôi (1976 – 1980), đại đức Danh Bal (1980 – 1986) và Thượng Tọa Dương Quân trụ trì từ năm 1986 đến nay}. Mỗi đời trụ trị khi lên kế thừa đều dốc sức tôn tạo, gìn giữ và mở rộng để ngôi chùa hoàn hảo như ngày nay. Đây là một nét đẹp trong văn hóa, tín ngưỡng tâm linh Phật giáo theo hệ phái Nam tông.

Chùa Xiêm Cán và dấu ấn kiến trúc Angkor Khmer – Campuchia

Khác với những ngôi chùa của người Việt và người Hoa trên dải đất đồng bằng sông Cửu Long. Chùa Xiêm Cán nói riêng và tất cả các ngôi chùa thuộc hệ thống chùa Khmer Nam Bộ nói chung đang mang đậm một dấu ấn kiến trúc Angkor Khmer – Campuchia. Tuy nhiên, do với những ngôi chùa khác trong cùng hệ thống thì chùa Xiêm Cán ở Bạc Liêu có phần nổi trội hơn về quy mô lẫn phong cách nghệ thuật.

Hàng rào bao quanh chùa Xiêm Cán (Bạc Liêu)
Hàng rào bao quanh chùa Xiêm Cán (Bạc Liêu)

Đến tham quan chùa từ ngoài nhìn vào trong, chùa là một tổng thể kiến trúc gồm nhiều hạng mục như: tường thành bao quanh, cổng tam quan, chính điện, sala, tháp chuông, cột trụ biểu, khu mộ tháp, nơi nghỉ ngơi của các sư, giảng đường … Tất cả các hạng mục đều thể hiện rõ phong cách Angkor Khmer truyền thống và đều quay về một hướng, đó là hướng Đông.

Đây là một yếu tố đặc trưng không nhầm lẫn trong quan niệm người Khmer khi cho rằng con đường tu hành để đạt thành chánh quả của đức Phật đi từ Tây sang Đông.

Cổng chùa Xiêm Cán
Cổng chùa Xiêm Cán
Cổng chùa Xiêm Cán
Cổng thứ 2

Cổng tam quan chùa Xiêm Cán là một công trình kiến trúc đa dạng gồm nhiều phù điêu đắp nổi. Cụ thể, ở giữa tam quan là hình bán nguyệt chạm hình Phật với hai tượng rắn thần Nagar hướng ra hai tháp nhọn khác ở hai bên; phía trên là tháp nhọn thể hiện nét đặc trưng của kiến trúc đền tháp Angkor. Đỡ bảng tên cổng tam quan chùa là hai chim thần Krut, cùng hai con rắn năm đầu uốn lượn hai bên.


Chánh điên chùa Xiêm Cán
Chánh điên chùa Xiêm Cán

Từ cổng tam quan đi thẳng theo con đường rợp hai hàng cây cổ thụ đầy bóng mát là đến chính điện. Chính điện chùa Xiêm Cán được xây dựng ngay giữa khuôn viên theo ba cấp nền cao 4m với 18 bậc thang để đi lên. Kiểu dáng chính điện được xây theo dạng hình chữ nhật có chiều rộng 18m, chiều dài 36 mét, mặt chính quay về hướng Đông.

Điểm nhấn của ngôi chính điện này là không có cửa ở giữa mà mở lệch về hai bên để tránh ánh nắng ban mai chiếu thẳng vào bàn thờ. Toàn bộ chính điện có gần 100 cây cột bê tông tròn. Tại nơi tiếp giáp giữa các đầu cột và mái là những chiếc đầu rắn thần Nagar trong tư thế ngốc lên. Phần thân của rắn chính là bờ giải các mái như đang trường từ trên bờ nóc xuống hiên. Ở các góc bờ nóc gắn hình tượng như đuôi rồng. Sự kết hợp giữa đầu, thân và đuôi rồng tạo nên hình ảnh của những chiếc thuyền đang bơi đua.

Có một điều đặc trưng trong phong cách kiến trúc chùa Xiêm Cán là sự xuất hiện của rắn thần Nagar. Theo quan niệm của người Khmer thì đây là loại vật hung tợn nhưng đã được đức Phật giáo hóa bằng lòng từ bi. Và trong không gian hạng mục chính điện thì rắn thần Nagar được thể hiện trên nóc chùa với mong muốn đức Phật dừng lại ở chùa để ban phước; đồng thời đóng vai trò là linh vật bảo vệ chính điện không bị những cơn giông tố gây hại.

Bên trong chánh điện chùa Xiêm Cán
Bên trong chánh điện chùa Xiêm Cán

Bên trong chính điện bài trí khá đơn giản với một bàn thờ cao ba tầng. Trên đó là một bệ tượng hình bán nguyệt cao gần 2 mét và được chia thành 7 bậc thờ tượng phật thích ca to lớn. Bên dưới tượng phật lớn là nhiều tượng Phật thích ca nhỏ với nhiều kích cỡ, tư thế khác nhau diễn tả các thời kỳ hóa thân của Phật. Vách, trần, cột của chính điện đều được trang trí phù điêu bích họa cầu kỳ, công phu, nhiều màu sắc. Nổi bật các bích họa cỡ lớn kể về cuộc đời đức Phật từ lúc mới sinh ra, cho đến quá trình tu hành đạt thành chánh quả.

Bên cạnh hạng mục cổng tam quan và ngôi chính điện. Chùa Xiêm Cán còn ấn tượng với hạng mục Sala (giảng đường, nhà hội) được xây dựng năm 1997 dùng là nơi các sư sãi nghỉ ngơi sau những giờ kinh tụng, tiếp đón phật tử và du khách phương xa đến viếng thăm; và hai tăng xá có tuổi đời hơn 100 năm tuổi được các nhà sư tu hành đầu tiên ở đây xây dựng lên bằng nhiều loại gỗ quý.

Cũng như hạng mục cổng tam quan và ngôi chính điện, Sala và hai tăng xá được các nghệ nhân trang trí tỉ mỉ. Nhất là hạng mục Sala, hầu hết các hoa văn, tiểu tiết và phù điêu lộng lẫy không thua gì ngôi chính điện.

Qua những điều được thể hiện trên các hạng mục kiến trúc chùa Xiêm Cán, có thể nói: “Chùa Xiêm Cán là một trong những ngôi chùa khmer đẹp ở đồng bằng sông Cửu Long. Chùa Xiêm Cán là hiện thân của những công trình nghệ thuật kiến trúc, hội họa mang nét đẹp truyền thống, nét đẹp xưa.”

Nét đẹp trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào người Khmer

Không chỉ là ngôi chùa nổi tiếng với phong cách nghệ thuật lẫn kiến trúc độc đáo. Chùa Xiêm Cán còn được biết đến là nơi lưu giữ và hình thành nên nhiều nét đẹp văn hóa trong đời sống tâm linh của đồng bào dân tộc người Khmer.

Với họ, chùa là nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng, bảo tồn bản sắc dân tộc, thờ phụng hài cốt ông bà quá cố … Do đó mà họ sẵn sàng đem hết công sức, của cải để xây dựng chùa, tu bổ chùa mặc dù cuộc sống không mấy dư dã. Đây cũng chính là lí do vì sao mà ngôi chùa ngày càng lộng lẫy, hoàn hảo.

Song cùng với điều này, cái mà làm nên nét đẹp trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào người Khmer chính là các tập tục và quan niệm trong đời sống văn hóa tinh thần. Mỗi tập tục và mỗi quan niệm đều thể hiện rất rõ nét tín ngưỡng Phật pháp để hướng con người ta đến cái chân, thiện, mỹ. Ví dụ như tập tục con trai lớn lên phải vào chùa tu hành để báo hiếu công ơn dưỡng dục cha mẹ.

Trong thời gian ở chùa, người con trai sẽ được các nhà sư giảng dạy kinh phật, chữ viết phổ thông (Việt – Khmer), kỹ năng sống, nhạc ngũ âm … Sau thời gian tu tập tại chùa, người con trai sẽ hoàn tục trở lại gia đình và đem những gì học được ở chùa phục vụ cho xã hội.

Ngoài tập tục trên, người Khmer còn có quan niệm “sống vào chùa gửi thân, chết vào chùa gửi cốt”. Do đó khi chết không địa táng như bao dân tộc khác mà đem vào chùa hỏa thiêu rồi lấy cốt gửi vào tháp cốt. Quan niệm này có ngụ ý người sau khi chết sớm hôm sẽ được nghe kinh phật, kề cận bên ánh hào quang của Phật để nhanh về cõi niết bàn.

Bằng những tập tục và quan niệm trong đời sống văn hóa tâm linh, tín ngưỡng Phật pháp. Khi đến tham quan chùa Xiêm Cán, du khách có thể thấy rõ một sắc thái văn hóa riêng biệt của người Khmer đang từng ngày được gìn giữ, phát huy. Với kiến trúc đẹp, không gian yên tĩnh và tuổi đời hơn một thế kỷ sẽ tạo cho bạn những ấn tượng khó quên khi một lần đến tham quan.

Chùa Xiêm Cán (Bạc Liêu) – ngôi chùa với kiến trúc đặc biệt
5 (100%) 1 vote[s]

Đâu đó tôi đã từng nghe một câu nói vô cùng nổi tiếng của một nhà viết tiểu luận, một nhà thơ, một nhà triết gia người Mỹ khi ông nói về những chuyến đi: ”Đừng quá nhút nhát và đắn đo trong hành động. Cuộc sống là thử nghiệm”.

BÌNH LUẬN

Please enter your comment!
Please enter your name here