Một trong những điều tạo nên dấu ấn của trường Dục Thanh không chủ là nơi quy tụ nhiều sĩ phu yêu nước, nhiều học sinh giỏi có tư tưởng tiến bộ mà còn gắn liền với cuộc đời của chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.
Nội dung bài viết
Đôi nét thông tin về trường Dục Thanh (Dục Thanh Học hiệu)
Cách trung tâm thành phố Phan Thiết khoảng hơn 24km về Nam, mất tầm 30 phút di chuyển bằng xe ôtô và xe máy. Dục Thanh Học hiệu (viết tắt của: Giáo Dục Thanh Thiếu Niên) là ngôi trường đầu tiên tại Phan Thiết được các sĩ phu yêu nước ở tỉnh Bình Thuận thành lập vào năm 1907 với mục đích hưởng ứng phong trào Duy Tân do nhà yêu nước Phan Châu Trinh, Trần Quý Cáp và Huỳnh Thúc Kháng khởi xướng tại Trung Kỳ.
Theo như ghi chép, đầu thế kỷ XX Bình Thuận là nơi tị nạn của rất nhiều sĩ phu yêu nước. Họ tìm cách nương nhờ vào dân và âm thầm thành lập nhiều tổ chức nhỏ để chống lại chính quyền thực dân Pháp. Tuy nhiên, đã phần đều thị bại lộ và bị thực dân Pháp sùng lục, quây bắt do sự sách nhiễu, nhượng bộ của các quan lại phong kiến ở các tỉnh miền Trung nói chung và Bình Thuận nói riêng.
Phan Châu Trinh là những nhà yêu nước tiến bộ, luôn tìm mọi cách để tập trung những người yêu nước, nhằm chống lại thực dân Pháp.
Năm 1905, trong một lần vào Bình Thuận cùng với Trần Quý Cáp và Huỳnh Thúc Kháng. Vô tình được sự giới thiệu của Trương Gia Mô, ba ông đã gặp được các ông Nguyễn Trọng Lội (hay Lợi), Nguyễn Quý Anh (là hai con trai nhà thơ yêu nước Nguyễn Thông), Hồ Tá Bang, … đều là những sĩ phu yêu nước có tư tưởng chống Pháp nên đã đồng ý truyền bá tư tưởng Duy Tân của Phan Bội Châu đến nhiều người.
Nhờ sự gặp gỡ và góp này, một tổ chức với tên gọi “Liên Thành thư xã” đã được ra đời. Tổ chức này chủ yếu thực hiện vào ba nhiệm nhiệm vụ là “chính trị – văn hóa – kinh tế” tương ứng với ba cương lĩnh hành động “Khai dân trí – Chấn dân khí – Hậu dân sinh”. Tuy nhiên, đứng đầu tổ chức này không phải là Phan Chu Trinh, Trần Quý Cáp và Hình Thúc Kháng. Mà là Hồ Tá Bang, Nguyễn Trọng Lội, Nguyễn Quý Anh, Nguyễn Hiệt Chi, Trần Lệ Chất, Ngô Văn Nhượng.
Để phù hợp hơn với tình hình thực tiễn. Năm 1906, Liên Thành thư xã đã đổi tên thành “Liên Thành Thương Quán” với mục đích chính là làm kinh tế gây quỹ hoạt động, đồng thời tạo công ăn việc làm cho nhân dân. Đến năm 1907 thì đổi tên là Dục Thanh Học Hiệu hay còn gọi là trường Dục Thanh. Mục đích tập trung dạy cho con em người yêu nước và lao động nghèo theo nội dung yêu nước và tiến bộ.
Trường Dục Thanh và quá trình hoạt động
Sau khi thành lập tổ chức Liên Thành Thương Quán vào năm 1906. Nhiều hoạt động có hiệu quả đã bí mật đóng góp một phần tài chính cho phong trào Đông Du của Phan Bội Châu và các phong trào giải phóng dân tộc về sau.
Không những vậy, dưới sự phụ trách của Nguyễn Hiệt Chi cùng nhiều diễn giả đến diễn thuyết, trong đó có Phan Châu Trinh. Liên Thành Thương Quán đã gây được tiếng vang sôi nổi và đã đào tạo thành công một lớp trẻ học tập theo nhiều loại sách văn minh, phù hợp với thực tế.
Chỉ trong gần 1 năm (1907), sự phát triển ấy đã đưa tổ chức Liên Thành Thương Quán trở thành một ngôi có danh tiếng, quy tụ nhiều học sinh giỏi, yêu nước, tư tưởng tiến bộ.
Cũng trong năm 19907, trường Đông Kinh Nghĩa Thục ra đời (trước là ngay trên đất nhà thờ họ Nguyễn ở làng Thành Đức, nay là nhà số 39 phố Trưng Nhị, phường Đức Nghĩa, Phan Thiết) cuốn hút nhiều người đến dạy và học.
Điều đáng nói về trường Dục Thanh này là kinh phí hoạt động này chỉ nhờ vào 2 nguồn, Một là huê lợi từ 10 mẫu nhất đẳng điền do ông Huỳnh Văn Ðẩu – một phú gia có lòng ái quốc ở địa phương – hiến cho. Hai là tài trợ của Liên Thành Thương Quán. Học sinh đến đây học không phải trả tiền và thầy giáo tại trường chỉ nhận trợ cấp mà không hưởng lương.
Về nội quy thì trường cũng rất khắt khe. Cụ thể, buổi sáng hàng ngày từ lúc 6 giờ sáng, chiều lúc 17 giờ, sau khi tập thể dục xong, học sinh xếp hàng thật ngay ngắn đi vào lớp. Vào lớp rồi, tất cả học sinh xếp tay vòng trước ngực hát bài ca ái quốc, dựa theo Bài thơ “Quốc Hồn Ca” do Phan Chu Trinh viết vào năm 1907, được chọn làm bài học thuộc lòng cho mỗi môn sinh.
Trường Dục Thanh và hình ảnh chủ tịch Hồ Chí Minh
Một trong những điều tạo nên dấu ấn của trường Dục Thanh không chủ là nơi quy tụ nhiều sĩ phu yêu nước, nhiều học sinh giỏi có tư tưởng tiến bộ mà còn gắn liền với cuộc đời của chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.
Cụ thể vào tháng 8 năm 1910, Nguyễn Tất Thành (tên gọi của Bác khi mới 20 tuổi) được ông nghè Trương Gia Mô – vốn là bạn đồng liêu cũ của cụ Nguyễn Sinh Sắc – giới thiệu với Hồ Tá Bang đến Phan Thiết dạy học tại ngôi trường này.
Được sự đồng ý, Nguyễn Tất Thành dạy lớp đệ nhì, với chủ yếu là Chữ Quốc ngữ, Hán văn và kiêm luôn dạy môn thể dục. Trong thời gian tại trường, Nguyễn Tất Thành đã truyền bá lòng yêu quê hương đất nước, nòi giống tổ tiên cho học sinh.
Đặc biệt là trong những giờ học ngoại khóa hay những lúc rảnh, Nguyễn Tất Thành còn dẫn học sinh của mình du ngoạn cảnh đẹp ở Phan Thiết như bãi biển Thương Chánh, động làng Thiềng, Đình làng Đức Nghĩa. Ngay lúc này có thể nói, Nguyễn Tất Thành còn là một hướng dẫn viên du lịch.
Đến tháng 2 năm 1911, người thầy trẻ đã đến hội ý với thầy nghè Trương Gia Mô và cụ Hồ Tá Bang về việc vào Sài Gòn tìm đường ra nước ngoài. Và thế là Trần Lệ Chất và Hồ Tá Bang đã lo giấy thông hành cho Nguyễn Tất Thành với tên là Văn Ba.
Cuối năm 1911, ông Nguyễn Quý Anh cũng chuyển vào Sài Gòn đảm trách Đổng lý phân cuộc Liên Thành ở Chợ Lớn. Thế là không còn ai giám hiệu trường Dục Thanh nữa. Dần về sau, vì nhiều lý do khách quan khác nên trường đã chính thức đóng cửa vào năm 1912.
Khám phá trường Dục Thanh Phan Thiết
Trải qua hơn 100 năm xây dựng với bao thăng trầm lịch sử dân tộc, ngôi trường Dục Thanh đến nay vẫn còn đó, vẫn nguyên vẹn, đầy đủ như thuở ngày nào.
Bằng những điều này, khi đến với trường Dục Thanh, bạn sẽ cảm nhận rõ về một người trường với nhiều hoạt động sôi nổi cách đây hơn một thế kỷ. Được tìm hiểu, khám phá và lắng nghe những câu chuyện của những nhà sĩ phu yêu nước từng dạy học ở đây. Được hòa mình vào không gian giáo dục văn minh, hiện đại được truyền dạy đầu những năm của thế kỷ XX.
Không những vậy, tại trường bạn còn được tham quan mô hình dạy và học ngày ấy. Cùng với đó là nơi làm việc, nghỉ ngơi của nhiều thầy, đặc biệt là của người thầy trẻ Nguyễn Tất Thành, sau này chính là chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại của dân tộc Việt Nam.
Thú vị hơn là tại trường vẫn còn nguyên vẹn giếng nước mát lịm, được xây bằng gạch ở phía sau Ngọa Du Sào. Cây khế cụ Nguyễn Thông trồng cách đây hơn 100 năm gần giếng nước, … hay những hiện vật gắn bó với Bác như:bộ trường kỷ Bác ngồi, bộ ván gỗ Bác ngủ mỗi đêm, chiếc án thư, chiếc tủ đứng, … tất cả vẫn còn đầy đủ như thể hiện cho một kỷ vật để lại cho đời sau.
Thông tin tham quan trường Dục Thanh: Địa chỉ, số điện thoại, giá vé, giờ mở cửa
- Địa chỉ: 39 đường Trưng Nhị – phường Đức Nghĩa – thành phố Phan Thiết – Bình Thuận.
- Thời gian: 7h00 – 1700 hàng ngày.
- Giá vé: miễn phí.
- Thuyết minh viên: 200,000 vnđ (bao gồm tham quan cả bảo tàng Hồ Chí Minh).
